Mijn Reislied - ‘n Facebookactie
tijdens de coronacrisis voorjaar 2020
Een gedeelte van mijn muzikale
verhaal aan de hand van een serie langspeelplatenhoezen die ik van 8 tot en met
20 mei 2020 op Facebook plaatste. Dit werd in gang gezet door
John Damsma, collega
en eminent musicus uit Groningen, die mij hiertoe uitnodigde.
Op 6 mei las ik op John’s Fb-pagina
het volgende: Challenge accepted: day 12/12. I have been nominated by
Ira Frieswijk to post some of my favourite albums of all time over the next 12
days in no particular order. Guidelines are: only the music that has profoundly
impacted me, only the cover without explanation. Today I nominate Piet Vessies.
Ik reageerde met: Dankjewel John, "uitdaging" geaccepteerd.
En John op zijn beurt weer met
en ik vervolgens met: Graag gedaan en...
ik ben net zo nieuwsgierig als jij.
Ik wilde daarmee aangeven dat ik,
dit nooit eerder gedaan hebbende, op dat moment echt niet wist wat ik zou gaan
kiezen en in welke volgorde ik een en ander zou presenteren. Ik had nog zo’n 48
uur de tijd om hier over na te denken. Aan welke voorwaarden moest mijn
‘verhaal’ voldoen? Het moest, wist ik ongeveer 1½ dag later in ieder geval een
keuze zijn die mijn muzikale levensverhaal in grote lijnen zou vertellen. Dat
kon instrumentaal zijn, maar moest ook zéker vocaal worden en dan vooral díe
muziek die mij op bepaalde, laat ik zeggen, loopbaanpaden heeft gezet of die
mij vanwege de muzikale zeggingskracht écht raakte. Het werd als volgt:
1. 7 mei: Wat mij in
kerkmuziek altijd heeft aangesproken is ritme. Het ritme van de tijd, het ritme
van de dag, het ritme van de seizoenen, van de feesten en dus zeker ook het
ritme van klanken in al hun vele betekenissen. Daarom koos ik als eerste LP-hoes
er een met muziek van Louis van Dijk. Zijn klank is vertellend, zijn ritme
opwekkend en zijn muziek neemt je mee naar hogere dimensies, kortom een en
ander boeit en is boeiend, maakt los en geeft toch houvast. Hieruit volgt dan
als vanzelf de titel van de LP ‘Waar blijft U met uw wonderen’. Het vreemde is echter
dat juist dit lied niet op de plaat voorkomt, maar toch…Het is een prachtig
lied. Een lied ook dat ik meerdere keren met plezier samen met jongerenkoor
Samen Kerk van de Beverwijkse parochies O.L.V. van Goede Raad en Regina Caeli
heb mogen uitvoeren. De LP bevat de vlg. titels:
1. Lied van de ongeduldigen
2. Het lied van Gods aanwezigheid
3. God, mijn God, ik zoek naar U - psalm 63
4. Het lied “Mensen van God”
5. Emigrantenlied
6. Een Hooglied voor de Heer - psalm 147
7. God, ik ben niet hooghartig - psalm 131
8. Een volk op weg in ’t donker
9. Reislied
10. Gelukkig is de man die leven mag met God - psalm 128
11. Als er twee of drie in mijn naam bijeen zijn
12. Gelukkig is de man - psalm 1
13. Het lied ”Gij zijt voorbij gegaan”
14. Ik was verheugd toen ik het hoorde - psalm 122
De teksten van de verschillende
gezangen zijn van Huub Oosterhuis en Michel van der Plas m.m.v. Paul Drijvers
en Han Renckens.
Omdat de titelsong van deze LP
niet op de LP zelf voorkomt, hier een link naar YouTube:
2. 8 mei: Ik
was, denk ik, ongeveer tien jaar, toen ik tijdens een schoolmis opeens werd
geraakt door een psalm van Gelineau die door een schooljuffrouw werd
voorgedragen. Het was niet echt de stem van die juf, die overigens voor de mijn
toenmalige muzikale oren best wel aardig zong, maar het was de lijn, de
voordracht welke door de componist was bepaald die mij trof. De eenvoud die ik
later ook in het Gregoriaans zou ontdekken en een enorme klankschoonheid
bereikte waardoor de lof Gods eigenlijk als vanzelf ontstond; dát deed iets in
mij ontwaken. Mijn summiere voorbeelden van toen betreffen psalm 23 ‘Want mijn
herder is de Heer’ en psalm 100 “Juicht den Heer’:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Joseph_Gelineau
3. 9 mei: Toen ik mij in juli
1991 aanmeldde bij de Zomeracademie voor de Koorkunst in het Belgische Koksijde
had ik er echt geen idee van hoeveel goeds mij dat brengen zou. Ik kreeg les
van niemand minder dan Juliaan Wilmots (1936 - 2000) en Michael Scheck (1933 - 2019)
en kwam als het ware in een warm bad terecht. Voor meer informatie over deze
grootmeesters verwijs ik met groot respect graag naar:
Het ensemble Henric van Veldeke
(HVV) werd in 1976 gesticht door Juliaan Wilmots. Hij heeft toen een vaste
groep vocalisten en instrumentalisten samengesteld die niet wekelijks zouden
repeteren, maar die tijdens enkele intense weekendrepetities een - tijdig
gepland - concertproject voorbereidden. Deze manier van werken heeft HVV
talrijke mogelijkheden geboden en heeft ook geleid tot een rijk gevulde
loopbaan, met optredens in vele steden en dorpen in Vlaanderen, maar ook in
Wallonië, Nederland, Italië, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Liechten-stein,
Spanje, Bulgarije en Tsjechië. Prachtige intercontinentale tournees, brachten
het Ensemble naar Zuid-Afrika, de Filippijnen, Congo, Chili, Indonesië en
Singapore
Henric van Veldeke is de oudste
Limburgse en Vlaamse dichter en zanger en het Ensemble wil in zijn programmatie
zijn naam eren. Daarom zingt HVV geregeld werk in eigen taal en ook de
hedendaagse Vlaamse koorliteratuur. Een bijzondere liefde en affiniteit heeft
het Ensemble voor het volksliedgoed zowel uit Vlaanderen als uit Europa en
andere continenten: immers het volksliedgoed is volgens Juliaan Wilmots de
levensbron van alle muzikaliteit. In zijn uitvoeringen streeft HVV naar een
hoge muzikaal-communicatieve kwaliteit, die elke luisteraar, waar ook ter
wereld heel direct kan boeien. Een muzikale communicatie die elke toehoorder
biedt wat ze aan alle HVV-leden sinds 1976 heeft geboden: intense innerlijke
vreugde door het samen-zingen en samen-musiceren. Een vreugde die noch tijd
noch grenzen kent.
Henric van Veldeke is een
instrumentaal ensemble dat ongeveer 30 uitvoerders groepeert. Het is Limburgs
van oorsprong en gevestigd te Sint-Truiden. De leden komen echter uit heel
Vlaanderen. HVV is een amateurgezelschap: de vocalisten zijn gedreven
koorzangers, de instrumentalisten zijn gevormde of professionele musici. Veel
koren blijven houden van de koorbewerkingen van Juliaan Wilmots. Heel wat van
die partituren zijn bijvoorbeeld beschikbaar via het CVM-documentatiecentrum.
Enkele zijn ook uitgegeven (o.a. Annie Bank, De Notenboom, ANZ-koorbladen ...),
toch zijn er nog heel wat bewerkingen die niet algemeen verspreid zijn.
Het was de wens van Juliaan
Wilmots dat zijn muziekbibliotheek, met eigen werk en dat van andere
componisten, bewaard zou blijven. Deze wordt beheerd door familieleden en
vrienden onder voorzitterschap van Patrick Van Looy en het is ondergebracht bij
het SVM, Studiecentrum voor Vlaamse Muziek, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018
Antwerpen, tel. 03/241.01.30, geïnteresseerden kunnen contact opnemen met de
bibliothecaris
jan.dewilde@artesis.be
Er is een catalogus beschikbaar van
deze muziek, die op aanvraag toegestuurd kan worden. Partituren van het eigen
werk van Juliaan Wilmots, hetzij symfonische orkestraties, bewerkingen voor
koper- en/of houtblazers, suites voor koor en instrumentaal ensemble of a
capella-koorbewerkingen voor diverse bezettingen (SAB-SATB-SA-SSA) kunnen tegen
billijke prijzen worden aangekocht.
Het Vocaal en Instrumentaal
Ensemble Henric van Veldeke heeft een cd opgenomen met werk van Juliaan
Wilmots. Deze cd bevat een staalkaart met composities en bewerkingen van
Nederlandse en vreemde volksliederen, spirituals en chansons. Maar voor die cd
was er eerst al de lp.
4.
11 mei: Vreemd eigenlijk dat in Nederland nog maar weinig aandacht bestaat voor
het volkslied. In het verleden zongen we bij wijze van spreken niets anders en…
het volksliedrepertoire is toch echt de moeite waard. Neem er in ieder geval
kennis van. Er is een enorm arsenaal van liederen door vele eeuwen heen.
Liederen voor alle gebeurtenissen uit het leven, uit de kerken, spotliederen,
drinkliederen, vertelliederen enz. enz. Kijk maar eens op
https://nl.wikipedia.org/wiki/Volksliedje
Alleen al jammer dat deze
liederen vaak als verkleinwoord genoemd worden; wellicht een van de oorzaken
van de nog maar zeer geringe aandacht die deze fantastische liederen nog
krijgt. Ik schrijf dit omdat vandaag de Vlaamse Romantische Koormuziek op het
menu staat. Deze koormuziek verdient ook de aandacht, maar bouwt als het ware
voort op het volkslied. Laten we niet vergeten dat wij samen met de Vlamingen
een gedeelde geschiedenis hebben.
5. 12 mei: Zoals ik in
mijn inleiding al vermeldde mocht de koormuziek niet ontbreken, maar ook menige
orkestcompositie kan op mijn belangstelling rekenen. Vanaf vandaag dus enkele
werken die ooit al mijn interesse wekten. Te beginnen met uitvoeringen van het
Residentie Orkest met o.a. de Piet Hein Rapsodie van Peter van Anrooy. De
componist weet met het weinig aanwezige melodische materiaal veel
zeggingskracht te bereiken, ook en vooral in de meest kleine voordrachten/ motieven.
Het betekent voor mij dat al is iets nog zo groot(s), blijf altijd bij de bron.
6. 13 mei: Vandaag het
prachtige werk van Carl Orff "Carmina Burana" uitgevoerd door het
koor en orkest van de Duitse Opera Berlijn. "Carmina Burana" is een
niet-middeleeuwse compositie in geheel eigen stijl. Orff selecteerde in 1935
een aantal liederen uit de middeleeuwse Carmina Burana (handschrift) en schreef
er zijn eigen muziek bij. Naast de muziek schreef hij ook een lichtprogramma.
De ondertitel was dan ook: Profane liederen gezongen door solisten en koor,
begeleid door instrumenten en magische beelden. Orff schreef het stuk origineel
voor solisten, koor, twee vleugels en slagwerk. Later herschreef hij de
instrumentatie van "Carmina Burana" voor een geheel symfonieorkest.
Op 8 juni 1937 was de wereldpremière in de opera van Frankfurt. Wat mij in dit
werk treft is de eenvoud die wordt omgesmeed tot schoonheid, rust en helderheid.
Zelfs in de grote fortepassages blijft alles overzichtelijk. De oorspronkelijke
versie, die voor solisten, koor, twee vleugels en slagwerk. werd medio jaren
’90 uitgevoerd o.l.v. Juliaan Wilmots in Vlaanderen. Hierin werd mij duidelijk
wat de componist bedoelde met helderheid. Het zou mij later nog tot steun zijn
bij een werk van de in Leeuwarden geboren componist Bram Hijmans in zijn
Historia Guidonis Aretini.
7. 14 mei: En toen was ik
16 jaar en had al jaren piano- maar ook orgelles, iets wat in die tijd zeker
als een soort van vloeken in de kerk goldt, want orgelspelen ging toch
absoluut ten koste van het pianotouché. Nou ja, een echte concertpianist ging
ik toch al niet worden, maar een pianoconcert als dat van Joseph Haydn, zijn
concert in D - dur, Hoboken XVIII / 11, kon ik toen toch al goed uitvoeren. Ik deed
dat bijvoorbeeld tijdens een leerlingenuitvoering van mijn pianoleraar M.O. Jan Vessies in
Beverwijk met orkestbegeleiding van The Vieanna Festival Orchestra o.l.v. Franz
Litschauer op L.P. van de toenmalige beroemde Music Minus One serie. Een
didactische uitgave voor vele verschillende solo-instrumenten waarbij ‘je’ zelf
de ontbrekende solopartij voor je rekening kon nemen. Behalve een piano had je
dus ook een in toonhoogte verstelbare platenspeler nodig. Ik denk hier vaak met
zeer veel plezier aan terug. Behoorlijk leerzaam!
8. 15 mei: Vandaag het
vermaarde Philips-label met Rick's van der Linden "Ekseption". Tja
wat kan ik daar over zeggen? Ekseption was een Nederlandse symfonische rockband
die vooral actief was in de jaren 60 en 70 van de 20e eeuw.
Ekseption had verscheidene hits en won in 1970 een Edison. De groep werd vooral
bekend vanwege zijn op klassieke werken geënte, vroeg-progressieve rock met
jazzimprovisaties. Wat mij altijd al aansprak is ritme. Het ritme van de tijd,
het ritme van de dag, het ritme van de seizoenen, van de feesten en dus zeker
ook het ritme van klanken in al hun vele betekenissen; zie voor wat dit betreft
ook de begeleidende tekst bij de LP van Louis van Dijk “Waar blijft U met uw
wonderen” (nr. 1 van 7 mei). Zijn klank is vertellend, zijn ritme
opwekkend en zijn muziek neemt je mee naar hogere dimensies, kortom een en
ander boeit en is boeiend en dat is ook wat Rick van der Linden op zijn manier
doet: hij bewaart de originaliteit.
9. 16 mei: Het vermaarde DGG-label
met Missen van Joseph Haydn en Wolfgang A. Mozart met veel mooie herinneringen
mijnerzijds. Ik noem respectievelijk de Missa brevis Sancti Joannis de Deo in B,
Hob. XXII:7 en de Kleine Orgelsolomesse in C, K.V. 259. Twee prachtige
composities welke ik vaak in Amsterdam en Heiloo heb mogen uitvoeren.
10. 18 mei: Het Antwerps
Bachkoor met hun LP "Ahoy" op Lions AH label o.l.v. Michael Scheck.
Een bevlogen dirigent, maar ook een eminent leraar. En gedurende mijn koorweken
in het Vlaamse Koksijde van 1991 tot aan 1997 een fantastische coach. Zijn
koor, het Antwerps Bachkoor, ken ik zelf niet, maar het feit dat ik door deze
man ben begeleid, is voor mij een standaard.
11. 19 mei: Als ik al niet
blij was met wat ik muzikaal allemaal mocht meemaken en ervaren, dan werd ik
dat toch zeker wel tijdens de koordirigentenweken in de Beverwijkse
muziekschool waar onder leiding van Frans Schouten, André kaart, Pieter-Jan
Olthof en Marlie Durge studieweken werden georganiseerd. Met name het
repertoireaanbod was grandioos. Hier werden geen platgetreden paden bewandeld;
hier liepen wij door de grazige weiden van de Europese koorgeschiedenis. Een
van de werken die mij, vooral ook qua bezetting, quatre-mains piano en koor, verblijdden, waren de
Liebesliederwalzer van Joh. Brahms. Daarom mag deze LP vermelding zeker niet
ontbreken.
12. 20 mei: Als laatste dan vandaag "Die Erwählung eines
Kapellmeisters" met composities van Joseph Haydn op Fidelio-label. Het was
tijdens de SNK (Stichting Samenwerkende Koren-organisaties)
specialistenopleiding dat ik kennismaakte met het Madrigaal The Storm van
Joseph Haydn, Hob. XXIVa: 8. Een prachtige verhalende compositie over de storm
voor koor, solisten en klein orkest. Ook op mijn repertoirelijst verschenen en
diverse keren met plezier uitgevoerd in Castricum.
Dit was mijn reactie op de
uitnodiging d.d. 6 mei 2020 met dank aan John Damsma. Het was leuk om te doen; interessant
en leerzaam. Ik kijk opeens weer eens heel anders naar mijn eigen discotheek.